Крыніцазнаўства

Гістарычны слоўнік беларускай мовы. Вып. 3. Вариво — Вкупе

Гістарычны слоўнік беларускай мовы Вып. 3. Вариво - ВкупеКніга: Гістарычны слоўнік беларускай мовы. Вып. 3. Вариво — Вкупе / склад.: А.П. Груцо, В.У. Мяснікова, У.М. Свяжынскі ; гал. рэд. А.І. Жураўскі. — Мінск : Навука і тэхніка, 1983. — 310 с.

Характарыстыка: «Гістарычны слоўнік беларускай мовы» — шматтомнае энцыклапедычнае выданне, якое выходзіць з 1982 г. У выпусках дано тлумачэнне слоў, якія ўжываліся ў беларускай літаратурнай мове XIV–XVIII стст., таксама ўтрымліваецца іх граматычная характарыстыка. Выданне разлічана на гісторыкаў, этнографаў, моваведаў і ўсіх, хто займаецца вывучэннем гістарычнага мінулага беларускага народа. Трэці выпуск «Гістарычнага слоўніка беларускай мовы» ўтрымлівае словы на літару «В» ад слова «Вариво» па слова «Вкупе» ўключна.

Словник староукраїської мови XIV–XV ст. Т. 2. Н — Ө

Словник староукраїської мови XIV-XV ст. Т. 2. Н - ӨКніга: Словник староукраїської мови XIV–XV ст. У 2 т. Т. 2. Н — Ө / Ред. кол.: Д.Г. Гринчишин, Л.Л. Гумецька (гол.), И.М. Керницький. — Київ : Наукова думка, 1978. — 591 с.

Характарыстыка: Українська мова пройшла складний багатовіковий історичний шлях розвитку. Належачи до східнослов’янської групи слов’янських мов, вона разом з російською та білоруською мовами бере свій початок від спільного предка — давньоруської мови, що у VII–VIII стст. розвинулася на грунті споріднених говорів праслов’янської мови. У XIV–XV стст. на східнослов’янській основі за відомих історичних обставин сформувалася спільна для українців і білорусів актова мова, що живилася з народних джерел. І в цей період, і пізніше вона визнавалася офіційною мовою Великого князівства Литовського, уживалася в адміністративно-юридичних документах і навіть у державному управлінні в Польщі та Молдавському князівстві. У XVI–XVII стст. в українській та білоруській писемних мовах розвиваються нові стилі й жанри, з’являються видатні твори світського і конфесійного письменства. Але в тих умовах соціального і національного гноблення українського і білоруського народів, релігійного переслідування, інтенсивної єзуїтсько-католицької та магнатсько-шляхетської експансії на українські й білоруські землі ці культурно-мовні досягнення були можливими лише завдяки патріотизмові і стійкості нижчих та середніх верств суспільства, активній культурно-освітницькій діяльності міських братств, подвигові діячів східнослов’янської культури й науки.

Гістарычны слоўнік беларускай мовы. Вып. 2. Биець — Варивный

Гістарычны слоўнік беларускай мовы Вып. 2. Биець - ВаривныйКніга: Гістарычны слоўнік беларускай мовы. Вып. 2. Биець — Варивный / склад.: А.П. Груцо, Н.Ц. Кажура, І.І. Крамко [і інш.]; Рэд. А.І. Жураўскі. — Мінск : Навука і тэхніка, 1983. — 320 с.

Характарыстыка: «Гістарычны слоўнік беларускай мовы» — шматтомнае энцыклапедычнае выданне, якое выходзіць з 1982 г. У выпусках дано тлумачэнне слоў, якія ўжываліся ў беларускай літаратурнай мове XIV–XVIII стст., таксама ўтрымліваецца іх граматычная характарыстыка. Выданне разлічана на гісторыкаў, этнографаў, моваведаў і ўсіх, хто займаецца вывучэннем гістарычнага мінулага беларускага народа. Другі выпуск «Гістарычнага слоўніка беларускай мовы» ўтрымлівае словы на літары «Б» і «В» ад слова «Биець» па слова «Варивный» ўключна і змяшчае каля 1 600 слоў.

Словник староукраїської мови XIV–XV ст. Т. 1. А — М

Словник староукраїської мови XIV-XV ст. Т. 1. А - МКніга: Словник староукраїської мови XIV–XV ст. У 2 т. Т. 1. А — М / Ред. кол.: Д.Г. Гринчишин, Л.Л. Гумецька (гол.), И.М. Керницький. — Київ : Наукова думка, 1977. — 630 с.

Характарыстыка: Українська мова пройшла складний багатовіковий історичний шлях розвитку. Належачи до східнослов’янської групи слов’янських мов, вона разом з російською та білоруською мовами бере свій початок від спільного предка — давньоруської мови, що у VII–VIII стст. розвинулася на грунті споріднених говорів праслов’янської мови. У XIV–XV стст. на східнослов’янській основі за відомих історичних обставин сформувалася спільна для українців і білорусів актова мова, що живилася з народних джерел. І в цей період, і пізніше вона визнавалася офіційною мовою Великого князівства Литовського, уживалася в адміністративно-юридичних документах і навіть у державному управлінні в Польщі та Молдавському князівстві. У XVI–XVII стст. в українській та білоруській писемних мовах розвиваються нові стилі й жанри, з’являються видатні твори світського і конфесійного письменства. Але в тих умовах соціального і національного гноблення українського і білоруського народів, релігійного переслідування, інтенсивної єзуїтсько-католицької та магнатсько-шляхетської експансії на українські й білоруські землі ці культурно-мовні досягнення були можливими лише завдяки патріотизмові і стійкості нижчих та середніх верств суспільства, активній культурно-освітницькій діяльності міських братств, подвигові діячів східнослов’янської культури й науки.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы. Т. 1. А — Бячэйка

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы. Т. 1. А - БячэйкаКніга: Этымалагічны слоўнік беларускай мовы. Т. 1. А — Бячэйка / В.У. Мартынаў [і інш.]; рэд. В.У. Мартынаў. — Мінск : Навука і тэхніка, 1978. — 440 с.

Характарыстыка: «Этымалагічны слоўнік беларускай мовы» — шматтомнае выданне, якое выдаецца з 1978 г. Слоўнік змяшчае этымалагічны аналіз беларускіх слоў і мае на мэце даследаванне развіцця лексікі беларускай мовы і яе суадносін з лексікай іншых славянскіх і неславянскіх моў. Першы том «Этымалагічнага слоўніка беларускай мовы» ўтрымлівае словы на літары А і Б (да слова Бячэйка ўключна).

Ластоўскі, В. Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік

Вацлаў Ластоўскі Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнікКніга: Ластоўскі, В. Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік / В. Ластоўскі. — Коўна: Друкарня А. Бака, 1924. — 832 с.

Анатацыя: Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік, на думку яго складальніка Вацлава Ластоўскага, павінен быў дапамагчы тым прадстаўнікам беларускай інтэлігенцыі, якія жадалі паспрыяць нацыянальнай справе. Перакладны (руска-беларускі) фармат слоўніка Ластоўскі тлумачыў практычным разлікам: большасць такіх аматараў беларускасці скончылі рускамоўныя школы і рускую мову ведалі лепш за беларускую. Разам з тым, слоўнік не з’яўляецца выключна перакладным, бо ў шэрагу выпадкаў змяшчае таксама лексічнае значэнне слова і прыклады яго ўжывання. Акрамя асноўнай часткі, кніга ўтрымлівае слоўнічак асабовых імён («Крыўскі (беларускі) іменьнік»), слоўнікі арніталагічных тэрмінаў («Назовы птахаў»), батанічных назваў («Іменьнік расьцін»), а таксама раздзел беларускай вайсковай тэрміналогіі («Вайсковая каманда»).

Грыцкевіч, В., Мальдзіс, А. Шляхі вялі праз Беларусь

Грыцкевіч В., Мальдзіс А. Шляхі вялі праз БеларусьКніга: Грыцкевіч, В., Мальдзіс, А. Шляхі вялі праз Беларусь / В. Грыцкевіч, А. Мальдзіс. — Мінск: Мастацкая літаратура, 1980. — 272 с.; іл.

Характарыстыка: У розныя часы праз Беларусь ехалі іншаземныя падарожнікі — пісьменнікі і вучоныя, дыпламаты і купцы, воіны і шукальнікі прыгод. Пільным вокам углядаліся яны ў гарады і вёскі, палі і лясы. А вечарам, спыніўшыся ў карчме, пры святле лучыны ці свечкі занатоўвалі свае ўражанні… Адшуканыя сярод старых кніг і рукапісаў, гэтыя падарожныя нататкі далі аўтарам магчымасць упершыню глянуць на тагачасную феадальную Беларусь вачыма самых розных вандроўнікаў — рускіх і польскіх, чэшскіх і нямецкіх, французскіх і англійскіх.

Старонкі