Бібліятэка

Весці Акадэміі навук БССР. Серыя грамадскіх навук. — 1978. — № 6

Весці Акадэміі навук Беларускай ССР БССР Серыя грамадскіх навук 1978 № 6Часопіс: Весці Акадэміі навук БССР. Серыя грамадскіх навук. — 1978. — № 6.

Характарыстыка: Весці Акадэміі навук БССР, серыя грамадскіх навук — спецыялізаваны навуковы часопіс, у якім публікаваліся артыкулы па гісторыі, этнаграфіі, мастацтвазнаўству і іншых гуманітарных навуках. Асобная серыя грамадскіх навук была вылучана ў 1956 г. Да гэтага матэрыялы па ўсіх галінах навуковых ведаў выходзілі пад адной вокладкай, і ў адным нумары друкаваліся артыкулы па прыродазнаўчых, медыцынскіх, грамадскіх, сельскагаспадарчых навуках. Сярод гістарычных публікацый пераважалі матэрыялы па гісторыі рэвалюцыйнага руху, камуністычнай партыі і савецкага будаўніцтва. Шэраг матэрыялаў быў ідэалагічна ангажаваны: усяляк падкрэслівалася кіруючая роля партыі ва ўсіх сферах жыцця грамадства (ад калгаснага будаўніцтва да навукова-тэхнічнага прагрэса), прадбачлівасць яе кіраўніцтва, замоўчваліся пралікі. У № 6 Вясцей АН БССР (Серыя грамадскіх навук) за 1978 г. з матэрыялаў гістарычнай, этнаграфічнай, сацыялагічнай тэматыкі змешчаны артыкулы А.М. Сарокіна і М.Я. Стральцова пра рэалізацыю «ленінскага кааператыўнага плана» ў Беларускай ССР, А.І. Залескага пра камуністычную партыю як арганізатара партызанскай і падпольнай барацьбы ў Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, В.К. Бандарчыка, І.М. Браіма і В.М. Бялявінай пра сучасны грамадскі быт і культуру гарадскога насельніцтва БССР, І.В. Палуяна пра змяненне сацыяльна-класавай структуры вясковага насельнітва Беларусі на сучасным этапе (пад сучаснасцю, натуральна, разумееца момант публікацыі), Ф.А. Дронава пра навукова-тэхнічны прагрэс у БССР, а таксама публікацыі іншых даследчыкаў.

Чараўко, В.У. Навуковая камунікацыя археолагаў — даследчыкаў Беларусі ў ХІХ ст.: спецыфіка, формы, развіццё (на прыкладзе вывучэння познесярэдневяковых пахавальных помнікаў Падзвіння)

Чараўко В.У. Навуковая камунікацыя археолагаў - даследчыкаў Беларусі ў ХІХ ст.Артыкул: Чараўко, В. У. Навуковая камунікацыя археолагаў — даследчыкаў Беларусі ў ХІХ ст.: спецыфіка, формы, развіццё (на прыкладзе вывучэння познесярэдневяковых пахавальных помнікаў Падзвіння) / В. У. Чараўко // Устойчивое развитие экономики: международные и национальные аспекты [Электронный ресурс] : электронный сб. статей IV Международной научно-практической online-конференции, Новополоцк, 26 ноября 2020 г. — Новополоцк, 2020. — 1 электрон. опт. диск (CD-ROM). — С. 550–557.

Анатацыя: У канцы ХVIII – сярэдзіне 60-х гг. ХІХ ст. былі зроблены першыя крокі ў археалагічным вывучэнні Беларусі. Яны ўвасобіліся ў зборы інфармацыі аб помніках, іх апісанні і інтэрпрэтацыі, невялікіх раскопках, публікацыі матэрыялаў даследаванняў. У першай палове ХІХ ст. вывучэнне не насіла сістэмнага характару і ажыццяўлялася сіламі даследчыкаў-аматараў. Навуковая камунікацыя паміж імі ажыццяўлялася праз асабістае ліставанне і не была абавязковай. Адкрыцці і напрацоўкі станавіліся вядомымі грамадскасці ў лепшым выпадку праз дзесяцігоддзі, пасля публікацыі кніг.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы. Т. 10. Прасніца — Пяяць

ЭтымалагічныКніга: Этымалагічны слоўнік беларускай мовы. Т. 10. Прасніца — Пяяць / уклад. Р. М. Малько [і інш.] ; рэд. Г. А. Цыхун. — Мінск : Беларуская навука, 2005. — 325 с.

Характарыстыка: «Этымалагічны слоўнік беларускай мовы» — шматтомнае выданне, якое выходзіць з 1978 г. Ён утрымлівае аналіз беларускіх слоў і мае на мэце даследаванне развіцця лексікі беларускай мовы і яе суадносін з лексікай іншых славянскіх і неславянскіх моў. Вялікая ўвага ўдзяляецца лінгвагеаграфіі слоў, словаўтварэнню, семантычным зрухам. Слоўнік разлічаны на філолагаў, літаратуразнаўцаў, гісторыкаў і ўсіх, хто цікавіцца сувязямі беларускай мовы з іншымі мовамі. Дзясяты том «Этымалагічнага слоўніка беларускай мовы» ўтрымлівае словы на літару «П» ад слова «Прасніца» па слова «Пяяць» уключна.

Чараўко, В.У. Развіццё каменных надмагілляў Беларускага Падзвіння ХIV–ХVIII стст.

Чараўко В.У. Развіццё каменных надмагілляў Беларускага ПадзвінняАртыкул: Чараўко, В. У. Развіццё каменных надмагілляў Беларускага Падзвіння ХIV–ХVIII стст. / В. У. Чараўко // Традыцыі і сучасны стан культуры і мастацтваў : зб. навук. арт. Вып. 2 / гал. рэд. А. І. Лакотка. — Мінск : Права і эканоміка, 2021. — С. 744–746.

Анатацыя: Адметнасцю сельскіх познесярэдневяковых могілак Беларускага Падзвіння з’яўляюцца каменныя надмагіллі. Яны характэрны менавіта для сельскіх могілак і не сустракаюцца на гарадскіх некропалях, што ўказвае на народную традыцыю іх вырабу. Каменныя надмагіллі дайшлі да нас не ў тым выглядзе, у якім былі створаны. Яны часткова схаваны пад дзёранам, часткова парушаны людзьмі і дрэвамі.

Археалагічнае вывучэнне шэрагу могілак ХIV–ХVIII стст. дазваляе казаць аб развіцці каменных надмагілляў у межах пазначанага перыяду. Для ХIV–ХVI стст. былі характэрны надмагіллі як у выглядзе суцэльных валунных вымастак, так і ў выглядзе абкладак магілы па перыметры. Не пазней за ХVI ст. з’явіліся каменныя надмагільныя крыжы. У ХVII–ХVIII стст. вымасткі зніклі, абкладкі працягнулі існаваць. Пераважна яны вырабляліся з камянёў меншых памераў, што можна патлумачыць імкненнем да змяншэння высілкаў.

Гістарычны слоўнік беларускай мовы. Вып. 14. Игде — Катуючий

Гістарычны слоўнік беларускай мовы. Вып. 14. Игде - КатуючийКніга: Гістарычны слоўнік беларускай мовы. Вып. 14. Игде — Катуючий / склад.: Т. І. Блізнюк [і інш.] ; гал. рэд. А. І. Жураўскі. — Мінск : Навука і тэхніка, 1996. — 300 с.

Характарыстыка: Шматтомны «Гістарычны слоўнік беларускай мовы» выдаваўся у 1982–2017 гг. Гэта спецыялізаванае навуковае выданне, у якім дано тлумачэнне слоў, якія ўжываліся ў старабеларускай мове — беларускай літаратурнай мове XIV–XVIII стст. Значэнні слоў тлумачацца лексічным эквівалентам, сінонімам або апісаннем, калі паняцце малавядомае. Таксама ў слоўніку ўтрымліваецца граматычная характарыстыка слоў і прыведзены прыклады іх ужывання ў помніках пісьменнасці. Выданне разлічана на даследчыкаў мовы і літаратуры, гісторыкаў, этнографаў. Чатырнаццаты выпуск «Гістарычнага слоўніка беларускай мовы» ўтрымлівае каля 2 000 слоў на літары «И» («І») і «К» ад слова «Игде» па слова «Катуючий» уключна.

Весці Акадэміі навук БССР. Серыя грамадскіх навук. — 1978. — № 5

Весці Акадэміі навук Беларускай ССР БССР Серыя грамадскіх навук 1978 № 5Часопіс: Весці Акадэміі навук БССР. Серыя грамадскіх навук. — 1978. — № 5.

Характарыстыка: Весці Акадэміі навук БССР, серыя грамадскіх навук — часопіс, дзе друкаваліся матэрыялы па гісторыі, этнаграфіі, мовазнаўству, гісторыі права і іншых гуманітарных навуках і дысцыплінах. Асобная серыя грамадскіх навук узнікла ў 1956 г. Да гэтага публікацыі па грамадскіх, фундаментальных, прыкладных навуках выдаваліся пад адной вокладкай. Сярод гістарычных пераважалі матэрыялы па гісторыі рэвалюцыйнага руха і савецкага будаўніцтва. У № 5 Вясцей АН БССР (Серыя грамадскіх навук) за 1978 г. з матэрыялаў гістарычнай тэматыкі змешчаны артыкулы З.Ю. Капыскага і М.Ф. Спірыдонава пра У.І. Пічэту і даследаванне ім феадальнага грамадства на Беларусі XV–XVI стст., А.М. Булыкі пра запазычаныя тэрміны ў старабеларускай мове, Н.І. Буракоўскай пра сялянскія рамёствы Беларусі ў перыяд разлажэння феадалізму, Г.А. Пятроўскай пра сацыяльны пратэст у беларускіх рэкруцкіх і салдацкіх песнях, а таксама публікацыі іншых даследчыкаў.

Чараўко, В.У. Парушэнне пахаванняў і пахавальная практыка сельскага насельніцтва Беларускага Падзвіння позняга сярэднявечча — ранняга новага часу

Чараўко В.У. Парушэнне пахаванняў і пахавальная практыкаАртыкул: Чараўко, В. У. Парушэнне пахаванняў і пахавальная практыка сельскага насельніцтва Беларускага Падзвіння позняга сярэднявечча — ранняга новага часу / В. У. Чараўко // Романовские чтения-13 : сб. статей Междунар. науч. конф., посвящ. 105-летию МГУ им. А. А. Кулешова, Могилев, 25–26 октября 2018 г. / под общ. ред. А. С. Мельниковой. — Могилев : МГУ им. А. А. Кулешова, 2019. — С. 122–123.

Анатацыя: У артыкуле разгледжаны прыклады парушэння пахавальных помнікаў Беларускага Падзвіння ХIV–ХVIII стст. Адзначана, што на сельскіх могільніках Дубраўка, Жарнасекава, Клешчына парушэнне ранейшых пахаванняў адбывалася мэтанакіравана для ажыццяўлення падпахаванняў дзяцей і было адметнасцю пахавальнай практыкі.

Старонкі